زهکشی خوب امری ضروری در حفظ عملکرد مناسب دیوار خاک مسلح است. زهکشی یک دیوار خاک مسلح می تواند داخلی یا خارجی باشد. زهکشی داخلی مربوط به کنترل آب زیرسطحی است که ممکن است به درون توده خاک مسلح نفوذ کند و بستگی به خصوصیات خاکریز استفاده شده دارد. زهکشی خارجی با آب هایی سروکار دارد که ممکن است از بیرون به دیوار وارد شوند و بستگی به موقعیت دیوار به لحاظ فاکتورهای هیدروژئولوژیکی دارد. در کل، مقصود از زهکشی خارجی، هدایت جریان آب به دور از سازه خاکی مسلح می باشد. 

فارغ از اینکه منبع آب داخلی است یا خارجی، نکته اساسی در طراحی دیوارهای خاک مسلح این است که به جریان آب اجازه­ ی عبور داده شده ولی پیش از اینکه آب وارد ناحیه تاثیر دیوار شود، جمع آوری گردد. این موضوع برای جلوگیری از موارد زیر لازم است:

• افزایش نیروهای هیدرواستاتیک که منجر به افزایش فشارهای جانبی می شود،
• پدیده رگاب ( piping) که فرسایش خاکی به درون خاک دیگر است و منجر به تشکیل مسیرهایی برای جریان آب اضافی یا مسدود شدن مصالح زهکشی میگردد،
• فرسایش خارجی خاک در پای دیوار، گوشه ها یا بالای آن.

اثر ریزدانه بر زهکشی

به ذرات خاک با اندازه کوچکتر از الک نمره 200 ( 0.075 میلیمتر) ریزدانه گفته می شود. نفوذپذیری یک توده خاکی به میزان چشمگیری وابسته به درصد ریزدانه آن است. در کل، خاک های با کمتر از 3 تا 5% وزنی ریزدانه ی غیرپلاستیک به عنوان زهکش آزاد تلقی می شوند. وقتی ریزدانه بیش از 3 تا 5% باشد، نفوذپذیری کم شده و ملاحظات زهکشی باید به دقت لحاظ گردد. 

زهکشی داخلی

همانطور که در شکل زیر قابل مشاهده است، دو حالت زهکشی داخلی داریم: 1) زهکشی نزدیک نمای دیوار به دلیل نفوذ آب سطحی و 2) زهکشی پشت و زیر توده خاک مسلح مربوط به آب زیرزمینی.  

زهکشی در محل نما: 

برای جلوگیری از حرکت ریزدانه از داخل توده خاک مسلح به سمت درزها، در تمام درزهای افقی و عمودی نمای دیوار باید فیلتر تعبیه گردد. محل و آرایش فیلتر بستگی به نوع نمای دیوار دارد. 

برای دیوارهای با نمای پیش ساخته، فیلتر معمولا یک ژئوتکستایل است که در  امتداد همه درزهای افقی و عمودی پهن می شود. ژئوتکستایل باید حداقل 10 سانتیمتر از اطراف امتداد یابد تا از حرکت خاک اطراف آن جلوگیری شود. فیلتر ژئوتکستایل  باید با خاکریز استفاده شده سازگار باشد. 

برای دیوارهای با نمای بلوک مدولار، عموما ناحیه ای از مصالح زهکش آزاد پشت قطعات نما اجرا می شود. حداقل عرض این ناحیه 30 سانتیمتر است. این ناحیه علاوه بر ایفای نقش زهکش پشت نما، به سختی نمای دیوار و مسایل اجرایی نیز کمک می کند (چون خاکریزی و تراکم می تواند بسته به شکل قطعات نما دشوار باشد). این ستون اغلب از شن خوب دانه بندی شده تشکیل شده که دانه بندی آن باید سازگار با دانه بندی مصالح خاکریز باشد و یا یک لایه ژئوتکستایل به عنوان فیلتر مابین شن و خاکریز اجرا شود. 

شکل زیر یک دیتیل متداول برای زهکشی دیوارهای با نمای شبکه سیمی جوش شده است. در این حالت فیلتر ژئوتکستایل مابین سنگ های نما و توده خاک مسلح قرار می گیرد. 

زهکشی پشت و زیر دیوار:

جایی که آب زیرزمینی ممکن است منجر به افزایش نیروهای هیدرواستاتیک در داخل توده خاک مسلح شده و یا نفوذ آب های سطحی مورد انتظار باشد، زهکش پایه در زیر دیوار و زهکش عمودی (chimney drain ) در پشت توده خاک مسلح اجرا می شود. 

زهکشی خارجی

زهکشی سطح در حصول اطمینان از عملکرد صحیح دیوار خاک مسلح حائز اهمیت است. در خلال ساخت دیوار، پیمانکار می بایست در پایان هر روز ساخت، سطح خاکریز را با فاصله از نمای دیوار صاف کند تا از جمع شدن آب پشت دیوار و اشباع شدن خاک جلوگیری شود. اگر روسازی بالای دیوار اجرا شود، عموما از آب رو و جدول جهت هدایت جریان به سمت بیرون دیوار استفاده می شود. 

حائل ژئوممبران

از ژئوممبران برای جلوگیری از نفوذ آب سطحی که می تواند در خاکریزهای با زهکشی ضعیف، نیروهای مازاد ایجاد کند استفاده می شود. به علاوه مسلح کننده های فولادی در بخش بالایی دیوارهای خاک مسلح که در معرض روان­آب های حاوی نمک هستند، بیشتر تحت تاثیر خوردگی قرار می گیرند. در نتیجه باید از یک حائل ژئوممبرانی در زیر لایه اساس جاده و درست بالای اولین لایه مسلح کننده استفاده شود. این ژئوممبران می بایست به سیستم زهکشی متصل شود تا روان­آب را جمع و تخلیه نماید. مطابق AASHTO (2007)، استفاده از یک ژئوممبران LLDPE، HDPE یا PVC به حداقل ضخامت 0.75 میلیمتر الزامی است. تمام درزهای ممبران باید چسب یا جوش کاری شود تا از نشت جلوگیری گردد. همانطور که شکل زیر نشان می دهد، ژئوممبران باید شیب­دار اجرا شود تا زهکشی را از نمای دیوار به سمت یک زهکش طولی متقاطع که بیرون توده خاک مسلح قرار دارد انجام دهد. 

Source: NHI10024

جهت دریافت مشاوره و ارائه طرح های پایدارسازی دیوار های خاک مسلح، می توانید با ما تماس بگیرید. تیم ما آماده است تا شما را در انتخاب مناسب ترین راهکارها و محصولات یاری رساند.